Raha tonga teto ny Frantsay tamin’ny 1895, dia tsotra sady nazava ny firafitry ny fanjakana merina izay nisahana ny androantokon’ny Nosy : Ranavalona III, mpanjakan’i Madagasikara, tompon’ny hasina ; Rainilaiarivony, Praiministra sady «commandier in chief», tompon’ny fahefana rehetra. Ranavalona, Anatirova sy Manjakamiadana, andriana. Rainilaiarivony, Andafiavaratra, antehiroka sy hova.
Ilay Mpanjaka fanta-daza Andrianampoinimerina, taranak’Andriamasinavalona, zafikelin’Andriambelomasina sady zanak’anabavin’Andrianjafy, dia nampanjakain’ny Hova Tsimahafotsy avy eo Ambohimanga. Nony nanjaka izy, sahabo 1785 na 1792, dia ny Loholona avy ao Avaradrano no nomba azy, indrindra fa ny Andriamasinavalona, ny Tsimahafotsy ary ny Tsimiamboholahy.
Rabefiraisana (Tsimahafotsy) ary Andriantsilavo sy Hagamainty (Tsimiamboholahy) no isan’ny mpanolon-tsaina malaza indrindra tamin’ny andron’Andrianampoinimerina. Rehefa nandimby fanjakana Radama (1828) dia somary voahilika ny Hova fa niverina tamin’ny Andriana ny fahefana.
Mbola ady hevitra mandrak’ankehitriny moa ny amin’ny zon-dRabodonandrianampoinimerina handimby Fanjakana. Tsy tompon’ny farany Radama ka tsy maintsy naverina amin’ny zanak’anabavy ny Fanjakana. Imavo na Rabodonandrianampoinimerina, zana-dRabodonandriantompo avy eo Ambatomanoina fa zafiafin’Andriambelomasina avy amin’Ambohimanga, anefa dia zanaka natsangan-dRalesoka, anabavin’Andrianampoinimerina. Tsy noho ny naha vadin-dRadama azy fa amin’ny naha zanak’anabavin’i Ombalahibemaso azy no afaka niakarany teo amin’ny Fiandrianam-panjakana ho Ranavalona.
Tamin’ireo loholona nampanjaka an’i Mavo dia voarakitry ny tantara ny anaran’Andriamambavola, andriamasinavalona nifehy an’Ambohidava ; ry Rainijohary, taranak’i Rabefiraisana ary Rainiharo, zanak’Andriantsilavo. Tsy adino koa Andriamihaja, Tsimiamboholahy naman’Andriamambavola.
Radama II, dia tsy zanak’i Radama I fa (angamba) zanak’i Ranavalona I tamin’Andriamihaja. Ny Andriamanjaka moa tsy misy fady koa dia nitaiza Andriana (soratana amin’ny litera sorabaventy satria ny Andriamanjaka fa tsy ireo Havanandriana) ny ankabeazan’ny mpanolon-tsaina avo. Azo lazaina fa tamin’ny andron-dRanavalonareniny (fomba fiantsoana azy nony taty aoriana nanjaka Ranavalona Faharoa) no nampahazo laka tanteraka ny hovan’Avaradrano : ny Terak’Andriantsilavo (Tsimiamboholahy) sy ny Taranak’i Rabefiraisana (Tsimahafotsy), izay efa sakaizan’Andrianampoinimerina efapolo taona nialoha izany. Na ny Tsimahafotsy (Ambohimanga) na ny Tsimiamboholahy (Ilafy sy Namehana) dia samy Menabe, izany hoe tsy tataovan’andriana tompombodivona fa niankina mivantana amin’ny Andriamanjaka.
(Hitohy)
Nasolo-Valiavo Andriamihaja